Artretyzm, określany też jako dna moczanowa lub skaza moczanowa, jest chorobą marginalizowaną, a wiedza o niej jest zdecydowanie zbyt niska w stosunku do potrzeb społeczeństwa. Tymczasem objawy artretyzmu opisywała nie tylko święta Hildegarda z Bingen, ale również Hipokrates i Celsus, wybitni lekarze i uczeni czasów starożytnych. Ból i dolegliwości fizyczne w artretyzmie mogą być na tyle silne, że wyłączają z normalnego życia, a nieleczona choroba może spowodować nieodwracalne uszkodzenia stawów, prowadząc nawet do niepełnosprawności. Szacuje się, że dna moczanowa dotyka około 1-2% mieszkańców Europy. Prognozy zaś mówią, że ze względu na starzenie się społeczeństwa i styl życia ilość chorych będzie rosła (choć trzeba zaznaczyć, że chorować mogą również osoby młode, a nawet dzieci). Mimo że artretyzm uchodzi za nieuleczalny, można z nim skutecznie walczyć – również w naturalny sposób. Dziś chcę się z Wami podzielić wiedzą na temat leczenia skazy moczanowej, w dużej mierze opierając się na zaleceniach świętej Hildegardy z Bingen.
Jakie są główne przyczyny i objawy artretyzmu?
W raporcie Instytutu Ochrony Zdrowia z 2015 roku znalazłam informację, że dna moczanowa „stanowi istotny problem zdrowotny oraz społeczny, który obecnie nie jest w Polsce dostrzegany”. Autorzy podkreślają „niski poziom wiedzy społeczeństwa oraz brak zainteresowania tym zagadnieniem ze strony mediów, a także osób decydujących o kształcie polityki zdrowotnej państwa”. Moja wiedza na temat tej choroby do niedawna również była niewielka. Ponieważ jednak zdiagnozowano ją u bliskiej mi osoby, postanowiłam zdobyć informacje na jej temat, czego efektem jest ten tekst.
Artretyzm należy do grupy chorób układu kostno-mięśniowego i tkanki łącznej. Jest to schorzenie o charakterze zapalnym, obejmujące stawy, tkanki miękkie, a nierzadko również nerki. Z artretyzmem mamy do czynienia, gdy w tkankach i stawach dochodzi do gromadzenia się monosodowych kryształków kwasu moczowego. Kumulacja taka następuje wówczas, gdy nadmiar kwasu nie może zostać wydalony przez organizm. Dochodzi wtedy do hiperurykemii, czyli podwyższonego stężenia kwasu moczowego we krwi. Dlaczego tak się dzieje? Powody mogą być rozmaite. Możemy mieć do czynienia z dną moczanową pierwotną, która wynika z upośledzenia wydalania kwasu moczowego przez nerki lub jego nadmiernej produkcji wynikającej z wrodzonych zaburzeń enzymatycznych. Okazuje się więc, że ani zdrowy styl życia, ani młody wiek nie dają gwarancji, że nie zapadniemy na tę chorobę. Z kolei dna moczanowa wtórna związana jest głównie ze zwiększonym spożywaniem produktów bogatych w puryny (przede wszystkim pokarmów mięsnych) oraz nadużywaniem alkoholu lub niektórych leków. Na artretyzm częściej zapadają mężczyźni, zazwyczaj po 40 roku życia.
Najbardziej dramatycznym objawem ostrego napadu artretyzmu jest pojawiający się znienacka silny ból stawu, połączony z obrzękiem, zaczerwienieniem i uczuciem ciepła. Ból atakuje zwykle w nocy lub nad ranem. Nieleczony lub źle leczony artretyzm skutkuje zwiększeniem częstotliwości napadów i uszkodzeniem stawów oraz nerek, które może prowadzić do powstania guzków dnawych, zdeformowania stawów i niepełnosprawności. Możemy jednak temu zapobiec,nie tylko stosując leki przepisane przez lekarza, ale również modyfikując styl życia i odżywiania.
Modyfikacja sposobu odżywiania – skuteczna broń w walce z artretyzmem
Chociaż w przypadku ostrego napadu dny moczanowej nie sposób obyć się bez chemicznych farmaceutyków, to na dłuższą metę niezbędna jest trwała zmiana stylu życia i odżywiania. Odpowiednia dieta pozwala obniżyć stężenie kwasu moczowego we krwi i zmniejszyć ilość przyjmowanych leków, które nigdy nie pozostają obojętne dla organizmu.
W opanowaniu artretyzmu i zmniejszeniu ilości ataków może pomóc podjęcie następujących kroków:
- ograniczenie w diecie produktów z dużą zawartością puryn, takich jak wyciągi z kości, zupy i sosy na bazie wywarów kostnych i grzybowych, podroby, wieprzowina, wołowina, śledzie, szproty, sardynki, łosoś, pstrąg, drożdże, warzywa strączkowe, konserwy, wędliny, ostre przyprawy, grzyby, szpinak, szparagi, kawa, herbata, kakao, słodzone napoje i słodycze; ograniczenie, a najlepiej całkowite wykluczenie z diety alkoholu;
- stosowanie diety opartej na warzywach, owocach, orkiszu i innych zbożach, chudym mleku i przetworach mlecznych, serach, jajkach i maśle, ryżu, a także chudym mięsie;
- przyjmowanie płynów w ilości około 3 litry dziennie; powinny to być napary ziołowe, kompoty, woda oraz woda z cytryną, a z zalecanych przez świętą Hildegardę – herbatka z kopru włoskiego, szałwii, skórek z jabłek oraz kawa orkiszowa;
- spożywanie potraw gotowanych, duszonych bez obsmażania i pieczonych bez tłuszczu;
- jedzenie produktów z dużą ilością witaminy C, która według wyników badań obniża ilość kwasu moczowego we krwi;
- zmniejszone spożywanie tłuszczów na rzecz większej ilości węglowodanów (podczas ostrego ataku dny zaleca się całkowitą rezygnację z mięsa);
- należy spożywać 4-5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu, natomiast ostatni posiłek warto spożywać przynajmniej 3 godziny przed snem, ponieważ w nocy nasila się proces zatrzymywania kwasu moczowego, co może skutkować atakiem;
- św. Hildegarda zaleca częste spożywanie zupy z grysikiem orkiszowym i dużą ilością warzyw, która przepłukuje nerki;
- pomocne będzie unikanie stresu, nadmiernego wysiłku fizycznego, wychłodzenia organizmu oraz głodówki – czynniki te mogą indukować napad dny;
- zalecany jest za to umiarkowany wysiłek fizyczny, ze szczególnym naciskiem na spacery.
Naturalne metody leczenia artretyzmu wg św. Hildegardy z Bingen
Poniższe naturalne środki lecznicze można przygotować samodzielnie lub nabyć w jednym ze sklepów z produktami przygotowanymi na bazie przepisów św. Hildegardy. Gotowe produkty nie należą do najtańszych, dlatego można je traktować jako zdrowy i skuteczny dodatek do codziennej diety z niską zawartością puryn. Poniżej znajdziecie tylko niewielki wycinek naturalnych środków zalecanych przez św. Hildegardę. Więcej informacji dostępnych jest na kartach książki „Reumatyzm i artretyzm. Propozycje terapii według programu zdrowia św. Hildegardy z Bingen”, której autorem jest dr Wighard Strehlow.
Mieszanka przypraw z nasionami selera
Zalecana przez św. Hildegardę w przypadku bólów artretycznych, artretyzmu palców dłoni i stóp, choroby zwyrodnieniowej stawów, zapalenia stawów, drżenia kończyn i obecności ognisk reumatycznych.
Aby stworzyć leczniczą mieszankę, należy połączyć:
- 60 g sproszkowanych nasion selera
- 20 g sproszkowanej ruty
- 15 g sproszkowanej gałki muszkatołowej
- 10 g sproszkowanych goździków
- 5 g sproszkowanej skalnicy
Św. Hildegarda zaleca, aby łyżeczką mieszanki posypać chleb posmarowany dżemem pigwowym i zjeść, dokładnie przeżuwając każdy kęs. W przypadku nasilonych dolegliwości należy powtórzyć kurację trzy razy w ciągu dnia. Zarówno pigwa, jak i seler obniżają stężenie kwasu moczowego we krwi i są skutecznym naturalnym środkiem pomocnym w walce z artretyzmem. Kuracja powinna trwać od 6 do 8 tygodni.
Goździki
Goździki to znany naturalny środek przeciwbólowy, dlatego ich obecność w tym zestawieniu zupełnie nie dziwi. Co na ich temat w kontekście artretyzmu pisze św. Hildegarda?
Ciepło szpiku często prowadzi do usuwania wraz z potem substancji, które mogą wywoływać podagrę (artretyzm atakujący staw dużego palca u stopy). Jeśli ta choroba będzie się w człowieku nasilać, on zaś zacznie często żuć goździki, wówczas ich uzdrawiająca siła powędruje do szpiku owego człowieka, zmniejszy podagrę i zadba o to, aby schorzenie dalej się nie rozwijało. (…)
Jak zapewnia św. Hildegarda, dzięki codziennemu żuciu 3-4 ziarenek goździków ustępują bóle artretyczne oraz obrzmienia stawów wywołane ich reumatoidalnym zapaleniem.
Ruta zwyczajna
Ruta zwyczajna jest roślinnym antyoksydantem i środkiem naprawiającym naczynia włosowate. Stosuje się ją w przypadku artretyzmu, zapalenia naczyń, stwardnienia rozsianego, zastoju żółci, zakwaszenia organizmu i wielu innych schorzeń. Skuteczniejsze niż tabletki jest oczywiście świeże ziele ruty.
Św . Hildegarda opisuje rutę w następujący sposób:
Silnie działa w przypadku obrzmiewania ciała pod wpływem wody (humiditas) i jest dobrym środkiem na zakwaszenie organizmu kwasem żółciowym (zgorzkniałość, amaritudines), które pojawia się w każdym człowieku, jeśli wyschną w nim właściwe soki niezbędne do przemiany materii. (…) Jeśli ktoś spożyje potrawę, po której dostanie boleści, powinien sięgnąć po rutę zwyczajną, a będzie mniej cierpiał.
Rutę zwyczajną należy przyjmować, zjadając 3-4 listki rośliny lub tabletkę z rutą tuż po posiłku.
Mieszanka przypraw z bertramem
Bertram jest jedną z najważniejszych przypraw w leczniczej kuchni św. Hildegardy. Stanowi nieodzowną pomoc w walce z artretyzmem, reumatyzmem, rwą kulszową oraz zaburzeniami krążenia i bólami nóg.
Poniżej przepis zgodny ze wskazówkami św. Hildegardy:
- 30 g sproszkowanego bertramu
- 10 g sproszkowanego imbiru
- 5 g sproszkowanego pieprzu
Powyższą mieszankę należy przyjmować 3 razy dziennie po jednej szczypcie w kieliszku likierowym napoju pietruszkowego przed posiłkiem. Taką wskazówkę daje dr Wighard Strehlow w książce „Reumatyzm i artretyzm. Propozycje terapii według programu zdrowia św. Hildegardy z Bingen”. Jeśli jednak nie mamy pod ręką napoju pietruszkowego, mieszankę można dodać do sosu, zupy lub po prostu posypać nią chleb.
Mieszanka przypraw z cząbrem
Cząber to jedna ze skuteczniejszych roślin w walce z dną moczanową, reumatyzmem i drżeniem kończyn. Hildegarda zaleca, aby „zetrzeć cząber na proszek, dodać do niego mniej sproszkowanego kminu rzymskiego niż sproszkowanej szałwii, następnie zmieszać te proszki z miodem i często pić go po jedzeniu (…).”
Dokładny przepis na mieszankę z cząbrem wygląda następująco:
- 30 g sproszkowanego cząbru
- 20 g sproszkowanej szałwii
- 10 g sproszkowanego kminu rzymskiego
Jedną łyżeczkę mieszanki należy dodać do ciepłej herbatki z kopru włoskiego z dodatkiem łyżeczki miodu i połowy łyżeczki soku z róży i lukrecji. Powstały w ten sposób płyn pijemy jeden raz dziennie po posiłku.
Kąpiel z dodatkiem kory topoli
Tego rodzaju kąpiel jest szczególnie pomocna w walce z bólami reumatycznymi i artretycznymi. Aby skorzystać z leczniczej kąpieli, należy 100 g świeżej, rozdrobnionej kory topoli ugotować w 2 litrach wody, a otrzymany w ten sposób wywar przelać do wanny napełnionej wodą o temperaturze 38 °C. Kąpiel powinna trwać 20 minut.
W czym tkwi siła topoli? W korze tego drzewa obecny jest kwas salicylowy, z którego przemysł farmaceutyczny syntetyzuje słynny kwas acetylosalicylowy, a więc słynną aspirynę – jeden z najpopularniejszych środków przeciwbólowych.
Maść tymiankowa
Św. Hildegarda w następujący – trzeba przyznać, że niezwykle obrazowy – sposób opisuje proces przygotowania maści tymiankowej:
Jeśli kogoś dręczy artretyzm (paralysis), kłucie w boku lub owa zaraza, która tak niszczy członki człowieka, jakby były starte i nadgryzione, niech weźmie listki szałwii, dwa razy więcej wilczomlecza ogrodowego i trzy razy więcej tymianku niż szałwii, następnie ugotuje wszystko w wodzie. Później powinien dodać kozi tłuszcz i dwa razy tyle starego tłuszczu wieprzowego, przyrządzając w ten sposób maść. Siedząc przed ogniem, niech mocno natrze nią miejsca, w których odczuwa ból.
Dokładne proporcje składników niezbędnych do wykonania maści:
- 1 g świeżych listków szałwii
- 2 g wilczomlecza ogrodowego
- 3 g listków tymianku
- 15 ml wody
- 10 g tłuszczu koziego
- 20 g tłuszczu wieprzowego
Zioła drobno siekamy, zagotowujemy w wodzie i mieszamy z tłuszczem w kąpieli wodnej, a następnie ucieramy do momentu uzyskania maści. Powstałą maść schładzamy. Wcieramy w dotknięte bólem miejsca kilka razy dziennie.
Co jeszcze św. Hildegarda zaleca osobom chorym na artretyzm?
Terapia św. Hildegardy skupia się nie na dostarczaniu organizmowi chemicznych leków, ale na oczyszczaniu ciała i jego tkanek ze szkodliwych substancji oraz nadmiaru kwasu moczowego. Ponadto dla mniszki istotny jest nie tylko stan organizmu, ale również kondycja ludzkiej duszy:
Pod wpływem gniewu, porywczości, żądzy, pijatyk, smutku i ułomności fizycznych, a także ciągłych zmian w mnogości ludzkich nawyków, odpowiednio do nich wszystkich wzmaga się w człowieku wilgoć, naczynia krwionośne zaś [i tkanka łączna] nabrzmiewają [dotyka je stan zapalny].
Św. Hildegarda podkreśla konieczność uzyskania w życiu równowagi fizyczno-duchowej i odnalezienia złotego środka, nazywanego przez nią discretio. Niezbędne jest zwrócenie się do Boga, który – jak w swoich pismach przekazuje św. Hildegarda – wzywa człowieka do troski o zdrowie. Przyczyn artretyzmu i innych chorób reumatycznych mniszka upatruje w destrukcyjnym, pełnym napięcia sposobie życia oraz w przeciążeniu problemami duchowymi, strachem, gniewem i życiowymi kryzysami. Długotrwałe napięcie powoduje problemy somatyczne, które prowadzą do realnych chorób. Aby osiągnąć pełnię zdrowia, niezbędne jest zdaniem św. Hildegardy praktykowanie 35 cnót, które opisała w dziele „Liber Vitae Meritorum”. Temu tematowi poświęciłam zresztą osobny tekst pod tytułem Czego nauczyła mnie (i wciąż uczy) święta Hildegarda z Bingen?
W leczeniu artretyzmu zaleca się również Hildegardowy post, jednak w przypadku ostrych ataków dny powinno się go stosować wyłącznie pod kontrolą lekarza. Podobnie wygląda sytuacja ze stawianiem baniek i upustem krwi – te metody również powinny być praktykowane pod okiem wykwalifikowanych osób.
Jedno jest pewne – oczyszczanie ciała zawsze powinno być połączone z oczyszczaniem duszy. Św. Hildegarda daje szereg wskazówek, jak tego dokonać, a wiele z nich można odnieść również do leczenia artretyzmu. Warto to zrobić, aby zminimalizować ilość chemii wprowadzanej do organizmu i zmobilizować do działania lecznicze siły natury i własnego ciała.
Zdjęcie główne: Monica Silva/www.unsplash.com
Zdjęcie w tekście: Camille Brodard/www.unsplash.com